غار ناشناخته کبوتر

هامپوئیل


غار غار حفره ای است نسبتا بزرگ بر روی زمین یا در زیر آن مخصوصا اگر طبیعی باشد ، و در زمین دهانه یا مدخلی دارد . غارها به دو دسته طبیعی ومصنوعی طبقه بندی میشوند غارهای طبیعی غارهای طبیعی در اثر عوامل مختلفی چون نفوذ آب در طبقات آهکی ، وجود زمین لرزه یا چین خوردگی، اثر آبشارها و امواج دریا، وجود آتشفشان یا گدازه های حاصل از آن و انواع غارهای یخی به وجود میایند . اکثر غارهای طبیعی آهکی هستند وتعداد معدودی هم در سنگهای گرانیتی و آتشفشانی ویا سنگهای شنی بوجود آمده اند . منشا سنگهای آهکی به طور عمده کربنات کلسیم میباشد . پیدایش سنگهای آهکی احتمالا از دوره پرکامبرین(۵۵۴ ملیون سال قبل) میباشد . دوره های زمین شناسی دوره های زمین شناسی چهار دسته بوده که هر کدام به دسته های مختلف تقسیم بندی میشوند . ۴دسته اصلی عبارتند از پر کامبرین(۵۵۴ملیون سال قبل به بالا) ، پالازوییک (از۵۵۴ ملیون سال تا ۲۴۸ ملیون سال قبل) ، مزوزوییک (از ۲۴۸ ملیون سال تا ۶۵ ملیون سال قبل) و سنوزوییک (از ۶۵ ملیون سال قبل تا زمان حال) . دوره پالازوییک به ۷ فسمت ،دوره مزوزوییک به ۲ قسمت و دوره سنوزوییک به دو قسمت تقسیم بندی میشود که در زیر به اسامی آنها اشاره میشود (اعداد بر حسب ملیون سال میباشد) : ۵۵۴ – ۵۰۴ کامبرین ۵۰۴ – ۴۴۰ اوردوسین ۴۴۰ – ۴۱۰ سیلورین ۴۱۰ – ۳۶۰ دوونین ۳۶۰ -۳۲۵ می سی سی پین ۳۲۵ – ۲۸۶ پن سیلونین ۲۸۶ – ۲۴۸ پرمین ۲۴۸ – ۱۴۵ تریاس و ژوراسیک ۱۴۵ – ۶۵ کرتاسه ۶۵ – ۸/۱ ترتیاری ۸/۱ – ۰ کواترتیاری هنگام عبور آب از روی سنگهای آهکی مقداری از آهک روی سنگها در اثر فعل و انفعالات شیمیایی که ذکر آن در این مجال نمیگنجد، در آب حل شده و در لایه های زمین نفوذ میکند . حال اگر این محلول به داخل غاری جاری شود یا در لایه های سنگهای آهکی نفوذ کند با فضایی که دارای دی اکسید کربن کمتری است مواجه میشود. در این صورت آب مدت بیشتری نمیتواند تمامی کربنات کلسیم را در خود حل نماید . لذا رسوب یا ته نشین نازکی از آهک ، در سقف یادیواره غار به صورت آهک کریستالیزه آویخته از سقف باقی میماند . این تشکیلات آهکی که به طور عمودی از سقف به پایین آویزان شده اند را استلاکتیت یا چکنده مینامند . ته نشین های آهکی به وجود آمده از چکه های آب از سقف به سمت پایین ، در کف غار رو به بالا میروند که آنها رااستالاکمیت یا چکیده مینامند .چکیده ها و چکنده ها به شکلهای مختلف رشد میکنند که میتوان به پرده ای ،سوزنی ، گل کلمی ، نخودی و فندوقی ، اسفنجی و نقل بادامی اشاره کرد . رشد آنها بسیار کند بوده و به نظر بعضی زمین شناسان رشد آنها در هر قرن برابر ۵/۲ سانتیمتر مکعب است . گاهی این دو تشکیلات در طول قرون متمادی بهم رسیده وتشکیل ستونی را میدهند که از سقف به زمین میرسد . زمانی که آب وارد زمین میشود ممکن است در حین حل کردن آهک به رگه هایی از فلزات و مواد معدنی دیگر برخورد کند ، در نتیجه مقداری از آنها را حل کرده و با خود به فضای داخل غار میبرد که در زمان شکل گرفتن تشکیلات آهکی این مواد در رنگ تشکیلات اثر میگذارد . رنگ سفید شیری که در مواقعی به زردی میزند رنگ خالص تشکیلات آهکی است و دیگر رنگها در نتیجه املاح موجود در کربنات کلسیم است . گاهی نیز تشکیلات آهکی به رنگهای مختلف دیده میشود که این امر وجود چند نوع ماده مختلف را درون لایه های زمین نشان میدهد . سیاه——- آهن سبز ——- مس
قرمز——- هماتیت نارنجی ——- جیوه غار رودافشان (جاده فیروز کوه)،علیصدر(همدان) و کتله خور (زنجان) از جمله غارهایی است که تشکیلات آهکی در آنها به وفور یافت میشود . وزش باد در غار باعث تغییر شکل تشکیلات آهکی میشود به طوری که استالاکتیت ها در گوشه هایی ، به جای رشد مستقیم به پایین ، حالت برجسته پیدا میکنند . غارها هواکشهای مخفی بیشماری دارند که هوای خارج به شدت از آنها داخل غار میشود . بدین سبب هوای داخل غار خنک وگاهی بسیار سرد است . همین امر باعث میشود که گاهی آبهای درون غار یخ بزند و به اشکال بسیار زیبای قندیل درایند . یخ بستن آبها در غارها ممولا از اوایل فصل بهار تا اواخر آن ادامه دارد . بهترین وقت برای دیدن قندیلهای یخی اردیبهشت ماه است که بیشترین تعداد و مقدار آنها را میتوان دید . غار یخ مراد در گچسر جاده چالوس و غار یخ در زیر قله دنا از جمله غارهای یخی بسیار زیبا ، در ایران ماست . غارهای مصنوعی به این غارها غارهای دست کن نیز میگویند که تعداد آنها در ایران زیاد بوده و میتوان علت حفر آنها را به چند دسته تقسیم کرد :۱- برای اسکان و زندگی مانند مجموعه غارهای دست کن در میمند شهربابک .۲- برای دفاع که معمولا در مناطق مختلف کوهستانی یا زیر زمینی حفر میشدند .۳- برای برگذاری مراسم و آیینهای مذهبی .۴- غارهایی که در اثر استخراج یک معدن بوجود آمده اند . از میان غارهای مصنوعی ایران میتوان به غار پل مون در استان مازندران بین دو روستای پلور و گزنک ، غار نیاسرمعروف به غار سوراخ رئیس در نیاسر کاشان ، غار قلعه جوق در روستای قلعه جوق در ۱۲۵ کیلومتری همدان و غار آبزا نزدیک روستای چشمه سهراب کرمانشاه اشاره کرد .
ایران جاوید ما مملو از غارهای زیباست که بازدید از آنها جزو خاطرات بیاد ماندنی برای هر کداممان بشمار میرود . .غار کبوتر مراغه که در اصطلاح محلی به غار هامپوئیل معروف است در 15کیلومتری جنوب شرقی مراغه واقع شده است.

این غار در کمره کوهی صخره ای، رو به جنوب قرار گرفته است،و از بستر رود خانه موردی چای حدود 1600متر ارتفاع دارد.دهانه غار 8متر است و ارتفاعش به 25 تا 40 متر می رسد.طول وعرض میدان اول غار(تالار) ،تقریباً40در 60 متر است.در ابتدای ورود به غار ،کتیبه ای به زبان روسی دیده می شود کهتاریخ آن مربوط به سال 1925 میلادی است.اخمیت غار کبوتر به خاطر وجود چاههای عمیق ومخوفی است که به صورت تندره های سنگی و تالارهای بزرگ دیده می شود.این غار بیش از غارهای دیگر مورد توجه غارشناسانف محققان و کوهنوردانی است که همه ساله برای بازدید از آن به این منطقه سفر می کنند.


از دهانه غار که وارد می شویم به محوطه وسیعی می رسیم که در سقف آن دو حفره جالب توجه وجود دارد. در قسمت شمال شرقی انتهای میدان اول، راهرویی بسیار تنگ وجود دارد که دو راه به میدان اول، یکی به سمت داخل غار و راه بعدی که راه تنگی است به محوطه دیگری در جنوب شرقی غار باز می شود.
در سمت شمالی و شمال شرقی میدان دوم، چهار حفره وفرورفتگی گود به چشم می خورد که نشان دهنده وجود چهار حلقه جاه عمیق است. همه ساله تغییرات زیادی در ئاخل غار اتفاق می افتد. تغییرات عمده میدان اول و دوم از نظر زمین شناسی پیدایش خاکستر است، که گاهی تا قوزک پا و حتی تا زانو می رسد. در اطراف چاهها و دیوارها و سقف میدان دوم رسوبات آهکی و استتلاکتیت، مناظر جالب توجه و زیبایی به وجود آورده است. هوای غار بسیار مرطوب است و در انتهای آن به خصوص در کنار چاه سوم و چهارم هوای کافی وجود ندارد و برای رسیدن به کنار چاههای غار، بدون تجهیزات کافی مانندطناب، نورافکن، وسایل ایمنی، کپسول هوا و راهنما امکان پذیر نیست.
در حال حاضر این غار تحت مدیریت و بهره برداری سازمان یافته نیست.

منابع:
1 - زنده دل، حسن و دستیاران، مجموعه راهنمای جامع ایرانگردی(1)
استان آذربایجان شرقی، 1376،نشر ایرانگردان

2- http://chekad-club.com/article/?m=138606
۳- http://amouzegar.persiangig.ir/image/duna/PB020009.jpg